Các khái niệm về mâu thuẫn là nền tảng cơ bản của TRIZ, được nhấn mạnh từ TRIZ cổ điển. Việc phân tích và tìm cách giải quyết mâu thuẫn là bước đi tất yếu, khi dùng triết học biện chứng mà Altshuller chọn cho TRIZ. Các mâu thuẫn gồm có 3 loại (thể hiện cấp độ hiểu biết về bản chất):
- Mâu thuẫn hành chính
- Mâu thuẫn kỹ thuật
- Mâu thuẫn vật lý
Phần lớn những người học TRIZ và ứng dụng được kiến thức của TRIZ để tìm được lời giải cho vấn đề của họ, họ sử dụng cách giải quyết các mâu thuẫn kỹ thuật hoặc mâu thuẫn vật lý bằng công cụ của TRIZ, và hài lòng với lời giải. Một nghiên cứu thống kê về các ứng dụng của TRIZ trong kỹ thuật cũng cho thấy việc dùng các thủ thuật (nguyên tắc) sáng tạo – inventive principles – là phổ biến nhất.
Lý do cho sự phổ biến của việc dùng các thủ thuật sáng tạo để giải quyết mâu thuẫn kỹ thuật: có lẽ là nhờ sự dễ hiểu của khái niệm, và các kết quả phân loại thủ thuật nào phù hợp với mâu thuẫn nào của Genrikh Altshuller cùng các cộng sự là có tính bao quát phần lớn những vấn đề có thể gặp trong các hệ thống kỹ thuật.
http://triz.rosetta.vn/summary/?path=notes&map=Contradictions.mm
Tài liệu:
Leonid Chechurin’s basic TRIZ course: https://triz.thinkific.com/courses/triz
Quyển số 4 và 5 trong bộ sách 10 quyển của Phan Dũng ở Sách, tư liệu về TRIZ:
- Các thủ thuật (nguyên tắc) sáng tạo cơ bản (1)
- Các thủ thuật (nguyên tắc) sáng tạo cơ bản (2)
Tài liệu tham khảo cho TRIZ level 1 của MATRIZ, do nhóm Simon Litvin, Sergei Ikovenko, Alex Lyubomirskiy, Kim Stevenson biên soạn: https://matriz.org/level-1-training-manual-is-published/
Về việc giải quyết mâu thuẫn kỹ thuật:
39 thông số kỹ thuật gồm:
1. Trọng lượng đối tượng chuyển động
2. Trọng lượng đối tượng bất động
3. Độ đài đối tượng chuyển động
4. Độ dài đối tượng bất động
5. Diện tích đối tượng chuyển động
6. Diện tích đối tượng bất động
7. Thể tích đối tượng chuyển động
8. Thể tích đối tượng bất động
9. Vận tốc
10. Lực
11. Ứng suất, áp suất
12. Hình dạng
13. Tính ổn định của thành phần đối tượng
14. Độ bền
15. Thời hạn hoạt động của đối tượng chuyển động
16. Thời hạn hoạt động của đối tượng bất động
17. Nhiệt độ
18. Độ chiếu sáng (độ rọi)
19. Năng lượng tiêu hao bởi đối tượng chuyển động
20. Năng lượng tiêu hao bởi đối tượng bất động
21. Công suất
22. Năng lượng mất mát
23. Chất thể mất mát
24. Thông tin mất mát
25. Thời gian mất mát
26. Lượng chất thể
27. Độ tin cậy
28. Độ chính xác trong đo lường
29. Độ chính xác trong chế tạo
30. Các nhân tố có hại từ bên ngoài tác động lên đối tượng
31. Các nhân tố có hại sinh ra bởi chính đối tượng
32. Tiện lợi trong chế tạo
33. Tiện lợi trong sử dụng, vận hành
34. Tiện lợi trong sửa chữa
35. Độ thích nghi, tính phổ dụng (vạn năng)
36. Độ phức tạp của thiết bị
37. Độ phức tạp trong kiểm tra và đo lường
38. Mức độ tự động hóa
39. Năng suất
Tên 40 nguyên tắc (thủ thuật) sáng tạo cơ bản:
1. Phân nhỏ
2. Tách khỏi
3. Phẩm chất cục bộ
4. Phản đối xứng
5. Kết hợp
6. Vạn năng
7. Chứa trong
8. Phản trọng lượng
9. Gây ứng suất sơ bộ
10. Thực hiện sơ bộ
11. Dự phòng
12. Đẳng thế
13. Đảo ngược
14. Cầu tròn hóa
15. Linh động
16. Giải thiếu hoặc thừa
17. Chuyển sang chiều khác
18. Dùng dao động cơ học
19. Tác động theo chu kỳ
20. Liên tục tác động có ích
21. Vượt nhanh
22. Biến hại thành lợi
23. Quan hệ phản hồi
24. Sử dụng trung gian
25. Tự phục vụ
26. Sao chép
27. Rẻ thay cho đắt
28. Thay thế hệ cơ học
29. Sử dụng kết cấu khí và lỏng
30. Sử dụng vỏ dẻo và màng mỏng
31. Dùng vật liệu nhiều lỗ
32. Thay đổi màu sắc
33. Đồng nhất
34. Phân hủy hoặc tái sinh từng phần
35. Thay đổi thông số hóa lý đối tượng
36. Sử dụng sự chuyển pha
37. sử dụng sự nở nhiệt
38. Sử dụng chất ôxy hóa mạnh
39. Thay đổi độ trơ
40. Vật liệu composite
triz40.com – công cụ tra cứu nhanh ma trận các thủ thuật sáng tạo cơ bản
Template dạng file Word (lưu ở dịch vụ Dropbox Paper) để hỗ trợ việc giải quyết mâu thuẫn kỹ thuật:
Wikipedia tiếng Anh về TRIZ có file thiết kế bảng 40 thủ thuật sáng tạo cơ bản để in màu ra khổ giấy A3:
https://en.wikipedia.org/wiki/TRIZ
Mark L. Fox, Da Vinci and the 40 Answers
https://www.slyasafox.com/book-2-2/
(sách diễn giải về 40 thủ thuật với nhiều ví dụ về kinh doanh, có bản PDF được tác giả cho tải miễn phí: https://www.slyasafox.com/DV40.pdf)
40 thủ thuật trong lĩnh vực quản lý chất lượng:
https://www.quality-assurance-solutions.com/Triz-Inventive-Principles-1.html
Gennady Retseptor, 40 Inventive Principles in Quality Management
https://triz-journal.com/40-inventive-principles-quality-management/
40 Inventive Principles with Business Examples
http://innomationcorp.com/Files/40%20Inventive%20Principles_Business_InnomationLLC_Rev2.pdf
Về việc giải quyết mâu thuẫn vật lý:
Lý thuyết TRIZ cổ điển đưa ra 11 nguyên tắc phân chia:
- Phân chia theo không gian
- Phân chia theo thời gian
- Phép chuyển hệ thống 1: chuyển từ hệ sang phản hệ, hoặc kết hợp hệ với phản hệ
- Phép chuyển hệ thóng 2: cho toàn bộ hệ có mặt đối lập +P còn một phần của nó có mặt đối lập -P
- Phép chuyển hệ thống 3: chuyển sang hệ thống hoạt động ở mức vi mô (các mức dưới, hệ con của hệ con…)
- Phép chuyển hệ thống 4: kết hợp các hệ đồng nhất hoặc không đồng nhất tạo thành hệ cha (hệ trên)
- Phép chuyển pha 1: thay đổi trạng thái của một phần hệ thống hoặc môi trường bên ngoài
- Phép chuyển pha 2: chuyển một phần của hệ từ trạng thái này sang trạng thái khác tùy thuộc vào điều kiện làm việc
- Phép chuyển pha 3: sử dụng các hiện tượng xảy ra kèm theo với sự chuyển pha (chuyển trạng thái)
- Phép chuyển pha 4: thay thế chất một pha bằng chất lưỡng pha
- Phép chuyển hóa lý: làm xuất hiện hoặc biến mất những hạt vật chất do sự phân hủy – tái sinh, ion hóa – tái hợp
Sau này, để giảm bớt tính chất phụ thuộc vào lĩnh vực kỹ thuật, người ta truyền bá TRIZ cho những người ở các lĩnh vực khác tập trung vào 4 nguyên tắc phân chia sau:
- Phân chia theo không gian
- Phân chia theo thời gian
- Phân chia theo quy mô (phân biệt giữa toàn bộ hệ với các bộ phận của hệ)
- Phân chia theo điều kiện (các nguyên tắc dựa trên sự chuyển pha như ở trên có thể xem là trường hợp riêng của nguyên tắc này)
Template dạng file Word (lưu ở dịch vụ Dropbox Paper) để hỗ trợ việc giải quyết mâu thuẫn vật lý:
Tài liệu, video bài giảng, hình ảnh minh họa dễ hiểu ở trang Open Source TRIZ:
https://www.opensourcetriz.com/triz-books/triz-skills/resolving-contradictions.html
https://www.opensourcetriz.com/triz-books/inventive-jobs/resolving-problems.html
Split Your Innovation Problem Four Ways: Separation Principles: https://leanmethods.com/resources/articles/split-your-innovation-problem-four-ways-separation-principles/