Nguồn: Facebook Nguyễn Thị Tuyết Minh

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10157064541884581&id=737989580
Chuyện cổ tích về sự hình thành và phát triển của HTX ở Thái Lan

Ngày xửa ngày xưa, cách dây 100 năm có lẻ, chinh phủ Thái Lan dưới sự bảo trợ của vương triều Chakỉ đã nhận thấy sự cần thiết phải tổ chức những người nông dân thành các tổ nhóm để giúp họ cải thiện cuộc sống, giảm thiểu tình trạng nông dân rơi vào dánh nặng nợ nần khổng lồ của những kẻ cho vay nặng lãi rồi phải bán đi mảnh đất sinh tồn của mình. Sau 1 năm tìm hiểu về mô hình hợp tác xã trên thế giới, hợp tác xã đầu tiên của Thái Lan mang tên Wat Chan cooperative unlimited liability, tại Phitsanulok, tỉnh Muang, đã được ra đời. 
Câu chuyện này bạn có thể tìm thấy ở khắp mọi biên niên sử về sự phát triển của HTX Thái Lan nếu bạn thực sự muốn tìm hiểu nó. Với thứ tiếng Thái bập bẹ, tôi hiểu rằng Wat có nghĩa là chùa. Còn theo tiếng Anh thì unlimited liability có nghĩa là khi các thành viên góp vốn vào HTX, họ sẽ phải chịu trách nhiệm vô hạn vơií khoản nợ có thể phát sinh trong quá trình hoạt động của hợp tác xã nếu họ thực sự muốn tham gia. Như vậy hợp tác xã ở đất nước chùa vàng này được xây dựng dựa trên nền tảng một niềm tin tuyệt đối vào đạo phật và tinh thần sẵn sàng chịu trách nhiệm về tài chính nếu hợp tác xã làm ăn thua lỗ. 
1968, luật hợp tác xã ra đời và quy định tất cả các hợp tác xã khi thành lập đều phải là thành viên của cooperative league thailand (CLT). Lệ phị mà thành viên đóng góp cho CLT là 1% doanh thu và tối đa là 30.000 Bht/HTX/năm. Với số tiền này, CLT có thể duy trì bộ máy nhân sự của mình và tổ chức khoảng 200 khóa học ngắn hạn cho nhân viên của các HTX thành viên/năm (một con số thật ít ỏi). Chỉ có các HTX bị phân loại là yếu/nhỏ mới được miễn học phí, HTX quy mô vừa và hoạt động trung bình phải tự chi 50% và HTX lớn và mạnh sẽ phải chi trả 100% cho các khóa học. Ngoài ra CLT sẽ phối hợp với các cục/vụ khác của bộ nông nghiệp và HTX Thái Lan để tổ chức các khóa học khác tùy theo nhu cầu.
Có thể nói rằng hơn 8200 HTX trong các lĩnh vực của Thái Lan nhận được nhiều sự quan tâm của chính phủ. Họ có cục/vụ hỗ trợ HTX (CPD) và cục/vụ kiểm toán (CAD). Vâng, tất cả các HTX của Thái Lan đều được kiểm toán bởi CAD. Tuy nhiên đây là kiểm toán bắt buộc và hiện thời các HTX không phải trả phí. Bạn có thể hình dùng công việc của đơn vị này giống phòng/cục thuế của VN. Nhưng kỳ lạ là, các HTX ở đây vẫn chưa phải đóng thuế thu nhập doạnh nghiệp. Tôi chỉ có thể giải thích rằng, Thái Lan vẫn coi HTX chỉ là một mô hình kinh doanh hướng tơi những người nông dân “thấp cổ bé họng” trong xã hội. Nhưng cũng rất ngạc nhiên khi mà một số HTX hay quỹ tín dụng sẵn sàng thuê dịch vụ kiểm toán độc lập và trả tiền cho dịch vụ này. Phải chăng, họ đã lớn mạnh, đang phát tiển, muốn được bơi ra biển lớn mà vẫn bị giữ lại trong ao tù chật hẹp của những quy định mình tính khuyến khích, hỗ trợ nhưng đi kèm với nhiều quy định còn hạn chế, kìm hãm sự phát triển?
8200 HTX của Thái Lan là những HTX hay quỹ tín dụng đang tồn tại và hoạt động thật sự, vì chỉ cần sau 3 năm không hoạt động, họ sẽ bị CAD yêu cầu giải thể hoặc sáp nhập với hợp tác xã khác ở khu vực lân cận, có cùng lĩnh vực kinh doanh. Nếu câu chuyện kết thúc ở đây, bạn có thể nghĩ rằng đó là một cáci kết có hậu của một chuyện cổ tích Đông Phương. 
Nhưng bản thân tôi, sau khi đã tìm hiểu về vai trò của kinh tế HTX ở nhiều quốc gia trên thế giới, sau khi biết được một chút về kinh tế vĩ mô, tôi thấy câu chuyện này vẫn ẩn chứa trong mình một vài hạt sạn. Nếu các hợp tác xã không phải đóng thuế, lại vẫn nhận được tiền vay ưu đãi từ chính phủ, được hỗ trợ nhiều mặt để phát triển, họ có bị các doanh nghiệp khác nhìn nhận là một kẻ yếu kém và chơi xấu hay không? Ngân sách từ chính phủ sẽ lấy từ đâu để hỗ trợ những khoản tiền tưởng như là vô tận như vậy? Bao nhiêu hợp tác xã thực sự tiếp cận được chính sách này hay đó chỉ là vài hạt cát giữa sa mạc?
Không thể ra về khi câu hỏi này không có lời giải đáp, tôi đã hỏi một chuyên viên cao cấp của CPD. Ông đã phải thành thật nói với tôi rằng. tôi nghĩ sẽ đến lúc các HTX phải đóng thuế và không nhiều hợp tác xã tiếp cận được với các chính sách hỗ trợ. Chỉ cần nhìn vào bộ máy của CPD với 1000 viên chức ở Băngkok, chưa kể đến các văn phòng đặt tại 76 tỉnh thành khác của Thái Lan, bạn sẽ thấy nó tốn kém thế nào. Tôi tin rằng lực lượng kiểm tra báo cáo tài chính của CAD cũng hùng hậu không kém.
Vầng, cách đây cũng nhiều năm có lẻ, chính các HTX của Đức đã tự mình đưa ra yêu cầu chính phủ thu thuế thu nhập doanh nghiệp của họ. Chỉ có như vậy, họ mới khẳng định được vai trò, vị thế của mình trong nền kinh tế, Chỉ có như vậy, họ mới được nhìn nhận như một đứa con đã lớn trong gia đình, tiếng nói của họ được tôn trọng. Lịch sử phát triển của khu vực kinh tế HTX Đức là bằng chứng xác thực nhất cho hiệu quả của kinh tế hợp tác. Và bằng việc phát huy tinh thần 3S (theo tiếng Anh) hay 3 T (tự lực, tự quản lý, tự chịu trách nhiệm), hợp tác xã mới có thể tự mình lựa chọn xem có đi theo con đường phát triển bền vững hay không.
Và bền vững, đó là khi nó phát triển thuận theo quy luật của tự nhiên và quy luật của nền kinh tế. Nếu năng lượng không tự nhiên sinh ra, không tự nhiên mất đi thì đồng tiền của nền kinh tế cũng vậy. Nó cần được lưu chuyển trong một chu trình có kiểm soát, đảm bảo tính minh bạch mà ở đây thuế và chính sách hỗ trợ vĩ mô là công cụ không thể thiếu (triết lý của một kẻ không biết kinh doanh ^^).

Vị thế của HTX trong nền kinh tế Thái Lan và Đức
Tagged on:     
%d bloggers like this: